Elektryczne zespoły trakcyjne serii EN57, 71 i ED72, 73 > Hamowanie

Elektryczne zespoły trakcyjne posiadają hamulec pneumatyczny i elektropneumatyczny oraz hamulec ręczny.

a) Hamulec pneumatyczny i elektropneumatyczny:
Pierwsze jednostki EZT mają zainstalowane zawory (krany) hamulcowe systemu Knorr natomiast w później produkowanych instalowano już zawory (krany) hamulcowe systemu Oerlikon.

   
Nastawnik (zawór) hamulca (Knorr)

   
Nastawnik (zawór) hamulca (Oerlikon)

Zawór (kran) hamulca Oerlikon'a ma 7 pozycji (opis od prawej do lewej):
1. luzowanie EP (EP - elektropneumatyczne),
2. jazda
3. hamowanie EP
4. luzowanie pneumatyczne i jazda
5. odcięcie
6. hamowanie stopniowe lub nagłe
7. trakcja ukrotniona (można przestawić w to położenie po zwolnieniu blokady)


 
Blokada na rękojeści kranu hamulcowego


b) Hamulec ręczny - służy do nagłego zatrzymania jednostki w przypadku awarii służbowego hamowania. Jest również wykorzystywany w celu umiejscowienia jednostki na czas postoju.
Koło hamulca ręcznego znajduje się w lewej części kabiny maszynisty w pionowej ścianie blatu pulpitu.

   
Hamulec ręczny

W jednostkach serii ED72/73 na pulpicie zainstalowana została rączka hamulca bezpieczeństwa, która działa analogicznie do hamulca bezpieczeństwa w przedziałach pasażerskich. Po pociągnięciu za rączkę załącza się nagłe hamowanie pociągu, gdyż przewód główny układu hamulcowego zostaje wtedy połączony z atmosferą (klapa Ackermana).

   
Rączka hamulca bezp. (tylko w EN57 pow. 1900 i ED72/73)


Przy hamowaniu nastawnik jazdy powinien być ustawiony na pozycji początkowej - 0 (jazda bez poboru prądu).
W przypadku gdy hamowanie będzie przeprowadzone podczas pracy silników trakcyjnych po wzroście ciśnienia w cylindrze hamulcowym zadziała wyłącznik ciśnieniowy i rozłączy rozrząd, którego ponowne uruchomienie będzie możliwe dopiero po opadnięciu ciśnienia i zejściu nastawnikiem jazdy do pozycji początkowej 0.

W przedziałach pasażerskich, jak również w przedsionkach znajdują się ręczne hamulce bezpieczeństwa. Pociągnięcie za rączkę hamulca spowoduje zahamowanie składu.

   
Hamulec bezpieczeństwa

W rejonie hamulca bezpieczeństwa znajduje się tak zwana klapa Ackermana, czyli urządzenie układu pneumatycznego, połączone mechanicznie z dźwignią hamulca bezpieczeństwa i pneumatycznie z przewodem głównym. Po pociągnięciu za rączkę hamulca odpowiednie cięgła / dźwignie powodują zadziałanie zaworu klapy Ackermana w wyniku czego następuje połączenie przewodu głównego z atmosferą, czego skutkiem jest spadek ciśnienia w przewodzie głównym i hamowanie nagłe jednostki.

   
Zawór - klapa Ackermana




Manometry
Są to urządzenia wskaźnikowe, które pokazują ciśnienie w danym urządzeniu.
Elektryczne zespoły trakcyjne eksploatowane na PKP posiadają trzy manometry zainstalowane na pulpicie.

- Manometr cylindra hamulcowego - wskazuje ciśnienie jakie panuje w cylindrze hamulcowym - stopień dociśnięcia hamulców
(w czasie jazdy powinien wskazywać: 0 MPa)
- Manometr przewodu głównego - wskazuje ciśnienie jakie panuje w przewodzie głównym, czyli głównym przewodzie hamulcowym
(w czasie jazdy powinien wskazywać: 0,5 MPa)
- Manometr zbiornika główngo - wskazuje ciśnienie jakie panuje w zbiorniku głównym, czyli zbiorniku, w którym znajduje się sprężone powietrze wytworzone przez sprężarkę
(w czasie jazdy powinien wskazywać: 0,7 - 0,8 MPa)

 
Manometry (opis na powiększeniu)


Sprężarka
Każda jednostka EZT posiada sprężarkę która wytwarza powietrze do zbiorników głównych umieszczonych w pod członami rozrządczymi. Ze zbiorników, poprzez układ rozprowadzania powietrza, sprężone powietrze jestdostarczane do układy hamulcowego jak również pozostałych odbiorników pneumatycznych (np. drzwei, syreny, sterowanie styczników, wału kułakowego itp.)

 
Zbiorniki główne (150l każdy)


Jeżeli ciśnienie w zbiorniku głównym spadnie poniżej określonej wartości sprężarka załączy się automatycznie i nabije ciśnienie do określonej wartości. Aby się uruchamiała musi być załączona przełącznikiem na pulpicie w kabinie. Sprężarka umieszczona jest pod członem rozrządczym "a" i zasilana jest napięciem 110 V z przetwornicy głównej.

 
Sprężarka główna tłokowa

Oprócz sprężarki głównej, w EZT znajduje się również sprężarka pomocnicza pantografów, która służy do wytwarzania powietrza wykorzystywanego do podnoszenia odbieraków prądu.



Cylinder hamulcowy to element układu hamowania pneumatycznego, do którego odpowiednio jest wtłaczane / wypuszczane powietrze podczas czynności hamowania. W cylindrze znajduje się tłoczysko, które pod wpływem napierającego powietrza jest wypychane.
Tłoczysko jest połączone poprzez układ siłowych przekładni dźwigniowych i cięgieł z klockami hamulcowymi, czyli elementami, które dociskane są płaszczyzn tocznych zestawów kołowych, generując tym samym siłę hamującą.
W członie rozrządczym znajduje się jeden cylinder hamulcowy. Dwa cylindry są natomiast w członie silnikowym.

   
Cylinder hamulcowy (opis na powiększeniu)

   
Klocek hamulcowy jednowstawkowy (opis na powiększeniu)


W EZT oprócz hamulca pneumatycznego zastosowany jest również hamulec elektropneumatyczny. W związku z tym pod członami znajdują się zawory rozrządcze, które poprzez sterowanie elektryczne odpowiednio sterują ciśnieniem w hamulcach, co pozwala na uruchomienie hamulców we wszystkich wózkach, w tym samym czasie, a nie jak to ma miejsce w przypadku hamulca pneumatycznego, że im dalszy hamulec tym później reaguje (zgodnie z przebiegiem wzrostu ciśnienia fali uderzeniowej hamulca zespolonego).

 
Zawór rozrządczy hamulca Oerlikon'a członu rozrządczego

Sterowanie hamowaniem odbywa się ręcznie za pośrednictwem zaworu hamulcowego, który znajduje się w kabinie maszynisty.

Dokładne informacje na temat rodzajów hamulców i hamowania znajdują się - tutaj.