Klasyfikacja i oznaczenia taboru > Klasyfikacja taboru i definicje

Poniższy schemat przedstawia klasyfikację pojazdów kolejowych.




 
Spalinowy zespó trakcyjny (pojazd autonomiczny)

 
Lokomotywa spalinowa (pojazd autonomiczny)


 
Wagon silnikowy (pojazd nieautonomiczny) - ma odbierak prądu

 
Lokomotywa elektryczna (pojazd nieautonomiczny) - ma odbierak prądu

Sformułowanie "autonomiczny" i "nieautonomiczny" może się odnosić również do podziału z punktu widzenia sterowania pojazdem, gdzie pojazd autonomiczny to pojazd wyposażony w system automatycznego sterowania jazdą bez ingerencji maszynisty, a pojazd nieautonomiczny to klasyczny pojazd, do którego obsługi potrzebny jest personel trakcyjny.
Dla pojazdów sterowanych autonomicznie używa się też określenia "pojazd automatyczny".

 
Skład metra automatycznego (autonomiczne - bez maszynisty)




Trakcja to rodzaj zastosowanego napędu pojazdu. Sieć trakcyjna natomiast jest ustrojem energetycznym służącym do zaopatrywania elektrycznych pojazdów nieautonomicznych w energię elektryczną i jest częścią systemu trakcji elektrycznej, w której skład wchodzą między innymi też np. elektryczne pojazdy trakcyjne.
Nazywanie sieci trakcyjnej trakcją JEST NIEPOPRAWNE.
Niestety często słyszy się sformułowanie, że "nastąpiło zerwanie trakcji kolejowej" lub "złodzieje ukradli kilka kilometrów trakcji kolejowej".
Fachowo powinno być, że "nastąpiło zerwanie sieci trakcyjnej", a już w pełni dokładnie, że "nastąpiło zerwanie przewodów zasilających sieci trakcyjnej", gdyż w skład sieci trakcyjnej wchodzą:
- sieć górna (przewody zasilające) lub sieć dolna (tzw. trzecia szyna),
- szyny torów.


W Europie zrzeszonej w UIC na około 50% tras eksploatowana jest trakcja elektryczna. W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie zelektryfikowany jest tylko 1% tras kolejowych.

Zobacz opis sieci trakcyjnych - tutaj.


Definicje:

LOKOMOTYWA - to pojazd trakcyjny (maszyna robocza) parowy, spalinowy lub elektryczny przeznaczony do ciągnięcia lub popychania innych pojazdów, który nie posiada pomieszczenia dla pasażerów i ładunku.

- lokomotywy parowe - to lokomotywa napędzana maszyną parową lub turbiną parową. Para pochodzi z kotła opalanego najczęściej węglem.

 
Lokomotywa parowa


- lokomotywy spalinowe - napędzane są wysokoprężnym silnikiem spalinowym, turbiną gazową lub ogniwem paliwowym. Rozróżnia się lokomotywy spalinowe z przekładnią mechaniczną, hydromechaniczną (hydrauliczną) i elektryczną.

 
Lokomotywa spalinowa


- lokomotywy elektryczne - napędzane są elektrycznymi silnikami trakcyjnymi, które wchodzą w skład elektrycznego obwodu głównego, który zasilany jest z sieci trakcyjnej poprzez odbierak prądu.

 
Lokomotywa elektryczna



W zależności od przeznaczenia rozróżnia się lokomotywy:

- pasażerskie - do prowadzenia pociągów pasażerskich,

- towarowe - do prowadzenia pociągów towarowych,

- uniwersalne - do prowadzenia pociągów towarowych i pasażerskich.


W zależności od rodzaju wykonywanej pracy rozróżnia się lokomotywy:

- liniowe - służące do prowadzenia pociągów na szlakach kolejowych. Zazwyczaj są to lokomotywy dwukabinowe (kabiny na końcach pojazdu),

 
Lokomotywa liniowa


- manewrowe - służące do realizacji prac manewrowych (formowania składów pociągu) na obszarze stacji, bocznic czy na górkach rozrządowych. Cechą charakterystyczną tych lokomotyw jest jedna kabina maszynisty zlokalizowana najczęściej w części środkowej pojazdu. Zastosowanie jednej kabiny umożliwia jazdę w obydwu kierunkach, bez konieczności przechodzenia przez całą długość lokomotywy. Dzięki temu możliwa jest szybka zmiana kierunku jazdy i manewrowanie pojazdem pomiędzy poszczególnymi torami np. stacji.

 
Lokomotywa manewrowa (spalinowa)

 
Lokomotywa manewrowa (elektryczna)




ZESPÓŁ TRAKCYJNY - to pojazd trakcyjny kilkuczłonowy (spalinowy, elektryczny, elektryczno spalinowy lub hybrydowy) przeznaczony do transportu pasażerów i bagażu.

 
Elektryczny zespół trakcyjny

 
Spalinowy zespół trakcyjny


Dwutakcyjny zespół trakcyjny (elektryczno-spalinowy)


WAGON SILNIKOWY - to lekki, jednoczłonowy pojazd trakcyjny (spalinowy lub elektryczny) zwany potocznie "autobusem szynowym" przeznaczony do transportu pasażerów w ruchu regionalnym.

 
Wagon silnikowy (spalinowy)

 
Wagon silnikowy (elektryczny)



WÓZEK MOTOROWY - to lekki pojazd trakcyjny zwany potocznie "drezyną" przeznaczony do realizacji prac technicznych na szklakach kolejowych.

 
Wózek motorowy (spalinowy)




WAGONY - to pojazdy doczepne (nietrakcyjne). Rozróżnia się wagony pasażerskie do przewozu osób, wagony towarowe do przewozu towarów oraz wagony specjalne - np. pocztowe. Wagony pasażerskie dzieli się na wagony jednopoziomowe i piętrowe oraz osobowe, sypialne, kuszetki, restauracyjne, barowe, salonowe itp.
Wagony towarowe natomiast klasyfikuje się w dwóch głównych odmianach: do przewozu materiałów stałych i płynnych.

   
Wagon osobowy 2 klasy

 
Wagony osobowe 1 / 2 klasy (żółty pas - obszar 1 klasy)


Wagon sypialny

 
Wagon osobowy piętrowy 2 klasy

 
Wagon pocztowy (w Polsce obecne nieeksploatowane)

 
Wagon węglarka normalnej budowy

   
Wagon platforma specjalnej budowy (kryty)

   
Wagon do transportu towarów sypkich


Wagon samowyładowczy typu "Dumpcar"


Wagon cysterna

Zobacz również szczegółowe opisy budowy taboru kolejowego - dział: "Budowa taboru"