Drogi kolejowe > Wykolejnice i żeberka ochronne
1) Wykolejnice
Wykolejnice to elementy stalowe montowane na szynach torów z reguły przy rozjazdach. Służą one do zabezpieczenia torów przebiegowych przed najechaniem na odbywającą się jazdę pociągową, luzem odstawionego taboru na torach bocznych.
Stosuje się je również do zabezpieczenia przed zbiegnięciem taboru z rejonu zamkniętych (prywatnych) bocznic w kierunku innych torów bocznych.
Wykolejnica na szynie
Kształt głównego elementu wykolejnicy, czyli belki wykolejającej jest taki, że koło jezdne po najechaniu zostaje zepchnięte na bok (obrzeże wyjeżdża ponad główkę szyny).
Kształt belki wykolejającej
W celu umożliwienia przejazdu taboru przez tor, na którym jest wykolejnica zdejmuje się ją z szyny.
Zdejmowanie wykolejnic realizowane jest poprzez obrócenie belki wykolejające przez napędy analogiczne jak te zwrotnicowe (ręczne, mechaniczne scentralizowane, automatyczne) lecz z przyczyn oczywistych niewyposażone w cięgna kontroli docisku iglic.
Wykolejnice z napędami automatycznymi
Wspólny napęd dla dwóch wykolejnic na rozjeździe
Cięgna napędowe (opis na powiększeniu)
Wykolejnice zdjęte z toru
Przy wykolejnicach stosuje się wskaźniki sygnałowe informujące o położeniu wykolejnicy (sygnały zamknięcia toru). Obrót wskaźnika realizowany jest poprzez układ dźwigniowy na skutek ruchu belki wykolejającej.
Występują sytuacje zastosowania dwóch wykolejnic sterowanych jednym napędem.
Sygnały przy wykolejnicach
1 - Z2wk - Wykolejnica zdjęta z toru
2 - Z1wk - Stój, wykolejnica na torze
A - napęd wykolejnicy (tu: elektryczny)
B - cięgno napędu
Wskaźnik mechaniczny przy wykolejnicy
Przykładowe przekładnie mechaniczne przestawiania wskaźników
Wykolejnice nie mogą być stosowane na torach, po których realizowane są przebiegi pociągowe oraz na torach przebiegowych i trakcyjnych (dotyczy torów na terenach lokomotywowni i innych torów bocznych, gdzie odstawia się tabor).
Zobacz opis kluczowego uzależnienia wykolejnic od zwrotnic - tutaj.
2) Żeberka ochronne
Żeberko ochronne to tor specjalnego przeznaczenia zakończony kozłem oporowym służący do zabezpieczenia drogi przebiegu dla pociągów od najechania z boku przez inne pociągi lub tabor kolejowy.
Żeberko ochronne może równocześnie pełnić rolę toru ładunkowego, magazynowego i każdego innego toru bocznego.
Schemat sytuacji z zastosowaniem żeberka ochronnego lub wykolejnicy
I - układ torowy z żeberkiem ochronnym - zwrotnica ochronna 13 kieruje staczający się tabor (x) na żeberko ochronne dzięki czemu przebieg pociągowy A nie jest zagrożony
II - układ torowy z wykolejnicą - wykolejnica wykoleja staczający się tabor (x) dzięki czemu przebieg pociągowy A nie jest zagrożony
1 - tor główny
2 - tor boczny
3 - żeberko ochronne
Wk - wykolejnica
12 i 13 - zwrotnice
A - przebieg pociągowy
x - staczający się tabor
Żeberka ochronne zakończone są koziołkami oporowymi, które mają za zadanie wyhamować staczający się tabor.
Żeberko ochronne i kozły oporowe (opis na powiększeniach)
Na poniższym schemacie przedstawiona jest zwrotnica ochronna (13), czyli tzw. zwrotnica warunkowa, której położenie ochrania jeden z przebiegów. Jeśli jest tylko układ ze zwrotnicą warunkową, możliwy jest tylko jeden przebieg pociągowy (A lub B).
Jeśli będzie dodatkowo wykolejnica (Wk1) lub żeberko ochronne z rozjazdem 101, możliwe są równoczesne dwa przebiegi (A i B).
Ochrona boczna przebiegów pociągowych
Ia - ochrona tylko przebiegu pociągowego A - zwrotnica 13 ustawiona w kierunku zwrotnicy 12
Ib - ochrona tylko przebiegu pociągowego B - zwrotnica 13 ustawiona w kierunku zwrotnicy 11
IIa - ochrona równoczesnych przebiegów A i B przez ustawienie zwrotnicy 13 w kierunku zwrotnicy 11 oraz założeniu wykolejnicy Wk1
IIb - ochrona równoczesnych przebiegów A i B przez zwrotnice 13 i 101
a - żeberka ochronne