Sygnalizacja kolejowa > Semafory kształtowe
1) Ogólne informacje o semaforach kształtowych
Semafor kształtowy składa się ze słupa (masztu), na którym są umieszczone ruchome ramiona koloru białego z czerwoną obwódką oraz latarnie i przesłony z kolorowymi szkłami. W uzasadnionych przypadkach, w celu zapewnienia lepszej widzialności, kolory ramienia i obwódki mogą być odwrócone.
Na maszcie semafora umieszcza się widoczną z przodu listwę wyróżniającą z czerwono-białymi pasami tak, by pas środkowy był czerwony. Przez nastawienie jednego lub dwóch ramion semafora w odpowiednie położenie lub też przez ukazanie się odpowiedniego światła na semaforze wydaje się nakaz zabraniający lub zezwalający na jazdę pociągu. 
Semafor kształtowy
2) Oznaczenia semaforów kształtowych
Semafory na posterunkach ruchu należy oznaczać kolejnymi dużymi literami alfabetu (bez konieczności oznaczania prędkości) zgodnie z kierunkiem kilometrowania linii od strony lewej do prawej patrząc w kierunku sygnalizacji. Dla semaforów wyjazdowych, drogowskazowych i wyjątkowo wjazdowych oznaczenie literowe może być uzupełnione numerem toru przy którym stoi dany semafor (np. H1, H3, H5). W praktyce dotychczasowej przy opisie sygnalizatorów jest oznaczana prędkość. Sygnalizator podający sygnał zezwalający na jazdę bez ograniczenia prędkości posiada oznaczenie literowe bez żadnego znacznika, sygnalizator podający sygnał zezwalający na jazdę bez ograniczenia prędkości oraz z ograniczeniem prędkości posiada oznaczenie literowe ze znacznikiem „1/2” (np. H1/2), sygnalizator podający sygnał zezwalający na jazdę tylko z ograniczeniem prędkości posiada znacznik „2”, np. H2.
Sygnalizatory świetlne sygnału zastępczego lokalizowane przy semaforach kształtowych należy oznaczać literami „Sz” z dodaniem numeru toru, przy którym stoją, np. „Sz1n”. Oznaczenie takie będzie miał sygnalizator do sygnalizowania wjazdu na posterunek ruchu z toru przeciwnego do zasadniczego (niewłaściwego) nr 1. 
Oznaczenie semafora (F 1/2) oraz fragment listwy wyróżniającej (czewono-biała)
3) Sygnały na semaforach kształtowych 
Sygnał Sr1 "Stój" (dzienny / nocny)
Zakaz dalszej jazdy. 
Sygnał - Sr1 "Stój" 
Sygnał - Sr2 "Wolna droga" (dzienny / nocny)
Jazda z największą dozwoloną prędkością określoną dla danej linii w służbowym rozkładzie jazdy. 
Sygnał - Sr2 - "Wolna droga" 
Sygnał - Sr3 "Wolna droga ze zmniejszoną prędkością" (dzienny / nocny)
Jazda z prędkością nie przekraczająca 40km/h od semafora do końca okręgu zwrotnicowego, który osłania ten semafor. 
Sygnał - Sr3 "Wolna droga ze zmniejszoną prędkością" 
Sygnał - Sz "Sygnał zastępczy" (dzienny / nocny)
Jest wyświetlany, w sytuacji gdy nie ma możliwości ustawienia na semaforze poprawnego sygnału na przykład w przypadku awarii urządzeń nastawczych lub gdy przejazd odbywa się po torze przeciwnym do zasadniczego.
Semafory kształtowe sterowane są poprzez mechaniczne pędnie w ramach mechanicznych scentralizowanych urządzeń sterowania ruchem kolejowym. Poniżej znajduje się opis szczegółów konstrukcyjnych budowy semaforów kształtowych, natomiast więcej informacji na temat sterowania semaforami kształtowymi znajduje się w ramach opisu mechanicznych scentralizowanych urządzeń sterowania ruchem kolejowym - tutaj.
Semafor wjazdowy i pędnia napędowa biegnąca wzdłuż toru od nastawni
Pędnia i skrzynia napędu sygnałowego na maszcie semafora
Skrzynia napędu sygnałowego semafora (opisy na powiększeniach)
Cięgna napędowe (drążki nastawcze) ramion
Cięgna napędowe i dźwignie wyrównawcze (opisy na powiększeniach)
Ramiona semafora, latarnie sygnałowe i przekładnie napędowe (opisy na powiększeniach)
Latarnie sygnałowe
Sygnał Sr1 "Stój" i czerwona przesłona na latarnii sygnałowej
Latarnia schowana za przysłoną gdy sygnały Sr1 i Sr2, dla sygnału Sr3 ruch przesłony powoduje przesunięcie filtra pomarańczowego na latarnię
Poniższe fotografie przedstawiają łącznik elektryczny, który potwierdza do układów sterowania podany sygnał zezwalający na jazdę. Łącznik elektryczny połączony jest przez przekładnię mechaniczną z mechanizmem napędu sygnałowego.
Elektryczny łącznik sygnałowy
Przy semaforach kształtowych można również spotkać urządzenie zwane elektrycznym sprzęgłem sygnałowym. Elektryczne sprzęgło sygnałowe to urządzenie elektromechaniczne, służące do samoczynnej zmiany sygnału na semaforze, na skutek pojawienia / zaniku napięcia w obwodzie elektrycznym sprzęgła.
Omawiane urządzenie montowane jest na maszcie semafora i dzieli cięgna napędowe sygnałowe na dwie części. Głównymi jego elementami są elektromagnes wraz z układem dźwigni i blokad (zapadka, wahacz, hak sprzęgający).
Zastosowanie elektrycznego sprzęgła sygnałowego wpływa na zwiększenie bezpieczeństwa ruchu kolejowego. Przejeżdżający obok semafora kształtowego pociąg oddziałuje na czujnik torowy, który zmienia stan zasilania elektromagnesu sprzęgła w wyniku, czego mechanizm sprzęgła rozprzęga cięgna napędowe sygnałowe i semafor samoczynnie zmienia swoje położenie na zasadnicze, czyli sygnał Sr1 "Stój". W przypadku niestosowania sprzęgła sygnałowego, po przejechaniu pociągu sygnalizator wskazuje sygnał zezwalający na jazdę, aż do momentu, gdy dyżurny ruchu zmieni sygnał, przestawiając dźwignię sygnałową nastawnicy w położenie zasadnicze górne ("Stój"). Przy zastosowaniu sprzęgła sygnał zmienia się samoczynnie po przejechaniu pociągu, a dźwignia sygnałowa w nastawni może być przełożona do położenia zasadniczego górnego w dowolnym momencie przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa ruchu kolejowego. 
Elektryczne sprzęgło sygnałowe na maszcie sygnalizatora
Semafory kształtowe wyposażone są w tak zwane windy, czyli wciągi latarniowe, które służą do wyciągania latarni na maszt sygnalizatora. Latarnie sygnałowe są podwieszone do liny, która przechodzi na krążek na szczycie masztu. W ten sposób latarnie można podnosić i opuszczać w celu napełnienia zbiorników latarni naftą lub wymiany filtrów przesłon (tarcz) sygnałowych. Latarnie naftowe zastąpione zostały najpierw gazowymi, a następnie latarniami elektrycznymi w wyniku czego wind tych używa się sporadycznie.
Semafor kształtowy z windą latarniową (1), latarnie i krążek liny na szczycie masztu (2), napęd windy z korbą ręczną (3) 
Uchwyty hakowe przekładni napędowych przesłon sygnałowych (1) oraz widok układu windy latarni (2)
Uchwyty hakowe w przekładni napędu przesłon umożliwiają rozprzęgniecie napędu i opuszczenie latarni z przesłonami na dół masztu semafora z wykorzystaniem liny napędowej oraz sanek suwających się po prowadnicy zabudowanej wzdłuż masztu.
Semafory kształtowe wyjazdowe - jednoramienny (Sr1 i Sr2) i dwuramienny sprzężony (Sr1 i Sr3), a w tle budynek nastawni z usrk scentralizowanymi
Semafor wjazdowy dwuramienny rozprzężony (Sr1, Sr2 i Sr3)
Zobacz opis sterowania semaforami kształtowymi - tutaj.