Sygnalizacja kolejowa > Tarcze ostrzegawcze

1) Ogólne informacje i oznaczenia tarcz ostrzegawczych
Tarcze ostrzegawcze dzielimy na trzy rodzaje: tarcze mechaniczne dwustawne, tarcze mechaniczne trzystawne, tarcze mechaniczne nieruchome i tarcze świetlne. Tarcze ostrzegawcze oznacza się literami "To" z dodaniem nazwy semafora, do którego dana tarcza ostrzegawcza się odnosi.

   
Oznaczenie tarczy ostrzegawczej (tarcza ostrzegawcza semafora P)

Przed tarczami ostrzegawczymi umieszcza się wskaźnik W1 oraz odpowiednio wcześniej wskaźniki uprzedzające W11a.


Wskaźnik W1 - „Wskaźnik usytuowania”
Oznacza miejsce ustawienia tarczy ostrzegawczej dotyczącej semafora lub tarczy ostrzegawczej przejazdowej, a na szlakach z czterostawną samoczynną blokada liniową - przedostatniego semafora odstępowego blokady samoczynnej na szlaku przed semaforem wjazdowym.

   
Wskaźnik W11a - „Wskaźniki uprzedzające”
Oznacza, że za wskaźnikiem znajduje się tarcza ostrzegawcza semafora wjazdowego lub odstępowego albo semafor, którego obrazy sygnałowe mogą nie być widoczne w sposób ciągły z wymaganej odległości

2) Tarcze ostrzegawcze mechaniczne (opis i sygnały)
Tarcze ostrzegawcze mechaniczne ustawia się wyłącznie przed semaforami kształtowymi. Tarcze mechaniczne dwustawne i trzystawne wyposażone są w tak zwane windy, czyli wciągi latarniowe, które służą do wyciągania latarni na maszt sygnalizatora. Latarnie sygnałowe są podwieszone do liny, która przechodzi przez krążek zlokalizowany na szczycie masztu. W ten sposób latarnie można podnosić i opuszczać w celu napełnienia zbiorników latarni naftą lub wymiany filtrów przesłon (tarcz) sygnałowych. Latarnie naftowe zastąpione zostały najpierw gazowymi, a następnie latarniami elektrycznymi w wyniku czego wind tych używa się sporadycznie. Opis wind zobacz rozdziale opisującym semafory kształtowe - tutaj.

a) Tarcze mechaniczne dwustawne - składają się ze słupa, na którym znajduje się tarcza okrągła (dysk) obracająca się w osi poprzecznej. Z prawej strony słupa znajduje się latarnia sygnałowa z przesłoną, wyposażoną w filtry koloru pomarańczowego i zielonego.
Przesłona napędzana jest poprzez przekładnię mechaniczną napędu tarczy.

Sygnały na tarczach mechanicznych dwustawnych:


Sygnał Od1 (dzienny / nocny)
Semafor do którego odnosi się tarcza wskazuje sygnał Sr1 "Stój".

Sygnał Od2 (dzienny / nocny)
Semafor do którego odnosi się tarcza wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z największą dopuszczalną prędkością (Sr2) lub ograniczeniem prędkości (Sr3).



Tarcza ostrzegawcza mechaniczna dwustawna (opis na powiększeniu)



b) Tarcze mechaniczne trzystawne - składają się ze słupa, na którym znajduje się okrągła tarcza (dysk) obracająca się w osi poprzecznej.
Pod tarczą znajduje się ruchoma biała strzała. Z prawej strony słupa znajduje się latarnia sygnałowa z przesłoną wyposażoną w filtry koloru pomarańczowego.
Przesłona oraz tarcza napędzana jest poprzez przekładnię mechaniczną napędu tarczy. W tym rodzaju tarczy latarnia sygnałowa wyposażona jest w dodatkowy układ optyczny, działający na zasadzie luster peryskopu tak, by było możliwe wyświetlanie dwóch obrazów sygnałowych jednocześnie z wykorzystaniem jednego źródła światła (latarni). 

Sygnały na tarczach mechanicznych trzystawnych:

 
Sygnał Ot1 (dzienny / nocny)
Semafor do którego odnosi się tarcza wskazuje sygnał Sr1 "Stój".



Sygnał Ot2 (dzienny / nocny)
Semafor do którego odnosi się tarcza wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z największą dopuszczalną prędkością (Sr2).




Sygnał Ot3 (dzienny / nocny)
Semafor do którego odnosi się tarcza wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z ograniczeniem prędkości (Sr3).



Układ optyczny latarnii tarczy ostrzegawczej trzystawnej
A - latarnia sygnałowa (światło białe) - tu elektryczna (dawniej np. naftowa)
B - komora optyczna
x - lustra
C - przysłona ruchoma

Tarcze ostrzegawcze mogą być wyposażone w urządzenie zwane elektrycznym sprzęgłem sygnałowym. Elektryczne sprzęgło sygnałowe to urządzenie elektromechaniczne, służące do samoczynnej zmiany sygnału na tarczy, na skutek pojawienia / zaniku napięcia w obwodzie elektrycznym sprzęgła.
Omawiane urządzenie montowane jest na maszcie tarczy i dzieli cięgna napędowe sygnałowe na dwie części. Głównymi jego elementami są elektromagnes wraz z układem dźwigni i blokad (zapadka, wahacz, hak sprzęgający).
Zastosowanie elektrycznego sprzęgła sygnałowego wpływa na zwiększenie bezpieczeństwa ruchu kolejowego. Przejeżdżający obok tarczy pociąg oddziałuje na czujnik torowy, który zmienia stan zasilania elektromagnesu sprzęgła w wyniku, czego mechanizm sprzęgła rozprzęga cięgna napędowe sygnałowe i semafor samoczynnie zmienia swoje położenie na zasadnicze, czyli sygnał Od1 lub Od1. W przypadku niestosowania sprzęgła sygnałowego, po przejechaniu pociągu tarcza wskazuje nastawiony sygnał, aż do momentu, gdy dyżurny ruchu zmieni sygnał na semaforze, przestawiając dźwignię sygnałową nastawnicy w położenie zasadnicze górne ("Stój"). Przy zastosowaniu sprzęgła sygnał zmienia się samoczynnie po przejechaniu pociągu, a dźwignia sygnałowa w nastawni może być przełożona do położenia zasadniczego górnego w dowolnym momencie przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa ruchu kolejowego.


c) Tarcze mechaniczne nieruchome - składają się ze słupa, na którym znajduje się nieruchoma, okrągła tarcza (dysk). Pomarańczowa latarnia umieszczana jest na tarczy.

Sygnał na tarczach mechanicznych nieruchomych:


Sygnał On (dzienny / nocny)
W odległości drogi hamowania pociągu znajduje się semafor.

Maszynista widząc tarczę On powinien o tyle zwolnić prędkość pociągu, by mógł się zatrzymać przed semaforem, którego ta tarcza dotyczy (nie wie jaki sygnał podaje semafor). Jeżeli tarcza nieruchoma jest przystosowana do podawania sygnału nocnego, to w dysku tarczy znajduje się otwór na latarnię. Zasadniczo tarcza jest wykonywana tylko jako odblaskowa.

   
Tarcza ostrzegawcza mechaniczna nieruchoma

Więcej informacji na temat sterowania tarczami ostrzegawczymi kształtowymi znajduje się w ramach opisu mechanicznych scentralizowanych urządzeń sterowania ruchem kolejowym:

  Zobacz opis urządzeń SRK mechanicznych scentralizowanych





3) Tarcze ostrzegawcze świetlne (opis i sygnały)
Składają się ze słupa, na którym umieszczona jest głowica (oprawa) z dwiema latarniami (dwukomorowa) w jednym pionie: jedna ze szkłem pomarańczowym i jedna ze szkłem zielonym.
Możliwe jest również umieszczenie oprawy z jedną latarnią (jednokomorowa) ze szkłem pomarańczowym.

Sygnały na tarczach świetlnych:


Sygnał Os1 - Semafor, do którego odnosi się tarcza, wskazuje sygnał "Stój"
Sygnał Os2 - Semafor, do którego odnosi się tarcza, wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z największą dopuszczalną prędkością
Sygnał Os3 - Semafor, do którego odnosi się tarcza, wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nieprzekraczającą 100 km/h
Sygnał Os4 - Semafor, do którego donosi się tarcza, wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością nieprzekraczającą 40 lub 60 km/h

Tarcze ostrzegawcze świetlne ustawia się przed semaforami świetlnymi jak również przed semaforami kształtowymi. Przed tarczami ostrzegawczymi ustawia się wskaźniki W1.

   
Tarcze ostrzegawcze świetlne (dwukomorowe) - ramką zaznaczona lokalizacja semaforów wjazdowych, do których tarcze się odnoszą

   
Tarcza ostrzegawcza świetlna (jednokomorowa) - tylko sygnały Os1 i Os4