Przepisy, szkolenia i technika prowadzenia tramwajów > Wybrane przepisy ruchu drogowego w odniesieniu do tramwajów

Tramwaje w Polsce pod względem przepisów podlegają pod ustawę Prawo o ruchu drogowym oraz wewnętrzne regulacje operatorów i zarządców infrastruktury w poszczególnych miastach. Z aktualną ustawą PoRD można zapoznać się - tutaj.
Poniżej najważniejsze przepisy ruchu drogowego w odniesieniu do tramwajów. Prowadząc na Politechnice Krakowskiej akcję edukacyjną dotyczącą propagowania transportu zbiorowego i bezpiecznego zachowania wobec tramwajów, z wykorzystaniem symulatora tramwaju NGT6 (https://m8.mech.pk.edu.pl/symulator), często spotykam się wród osób jeżdżących w symulatorze, w tym kierowców, że nie znają przepisów związanych z zachowaniem się w ruchu miejskim wobec tramwajów. Jednym z powodów jest to, że podczas kursów na prawo jazdy, tematyka ta jest pomijana, szczególnie w ośrodkach szkolących w miastach, w których tramwaje nie są eksploatowane.

Najważniejsze zapisy z Ustawy prawo o ruchu drogowym dotyczące tramwajów:

Art. 2.
82) tramwaj – pojazd przeznaczony do przewozu osób lub rzeczy zasilany energią
elektryczną, poruszający się po szynach na drogach publicznych.

Art. 13.
1. Pieszy wchodzący na jezdnię lub torowisko albo przechodzący przez jezdnię lub torowisko jest obowiązany zachować szczególną ostrożność oraz, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, korzystać z przejścia dla pieszych.
1a. Pieszy znajdujący się na przejściu dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem. Pieszy wchodzący na przejście dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem, z wyłączeniem tramwaju.
5. Na obszarze zabudowanym, na drodze dwujezdniowej lub po której kursują tramwaje po torowisku wyodrębnionym z jezdni, pieszy przechodząc przez jezdnię lub torowisko jest obowiązany korzystać tylko z przejścia dla pieszych.

Komentarz:
Pamiętajmy - tramwaj nie musi ustępować pierwszeństwa pieszym dochodzącym do przejścia.

Art. 16.
6. Kierujący pojazdem znajdującym się na części jezdni, po której jeżdżą pojazdy szynowe, jest obowiązany ustąpić miejsca nadjeżdżającemu pojazdowi szynowemu.



Art. 17.
1. Włączanie się do ruchu następuje przy rozpoczynaniu jazdy po postoju lub zatrzymaniu się niewynikającym z warunków lub przepisów ruchu drogowego oraz przy wjeżdżaniu:
1) na drogę z nieruchomości, z obiektu przydrożnego lub dojazdu do takiego obiektu, z drogi niebędącej drogą publiczną oraz ze strefy zamieszkania;
2) na drogę z pola lub na drogę twardą z drogi gruntowej;
3) na jezdnię z pobocza, z chodnika lub z pasa ruchu dla pojazdów powolnych;
3a) na jezdnię lub pobocze z drogi dla rowerów, z wyjątkiem wjazdu na przejazd dla rowerzystów lub pas ruchu dla rowerów;
4) pojazdem szynowym – na drogę z zajezdni lub na jezdnię z pętli.

Art. 20.
1. Prędkość dopuszczalna pojazdu lub zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym wynosi 50 km/h, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Prędkość dopuszczalna pojazdu lub zespołu pojazdów w strefie zamieszkania wynosi 20 km/h.
3. Prędkość dopuszczalna poza obszarem zabudowanym, z zastrzeżeniem ust. 4, wynosi w przypadku:
1) samochodu osobowego, motocykla lub samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t:
a) na autostradzie – 140 km/h,
b) na drodze ekspresowej dwujezdniowej – 120 km/h,
c) na drodze ekspresowej jednojezdniowej oraz na drodze dwujezdniowej co najmniej o dwóch pasach przeznaczonych dla każdego kierunku ruchu – 100 km/h,
d) na pozostałych drogach – 90 km/h;
2) zespołu pojazdów lub pojazdu niewymienionego w pkt 1:
a) na autostradzie, drodze ekspresowej lub drodze dwujezdniowej co najmniej o dwóch pasach przeznaczonych dla każdego kierunku ruchu – 80 km/h,
b) na pozostałych drogach – 70 km/h.
4. Dopuszczalna prędkość autobusu spełniającego dodatkowe warunki techniczne określone w przepisach, o których mowa w art. 66 ust. 5, na autostradzie i drodze ekspresowej wynosi 100 km/h.

Komentarz:
Tramwaj może poruszać się z maksymalną prędkoscią 70 km/h poza obszarem zabudowanym. Prowadzącego tramwaj obowiązują te same znaki co dla pojazdów samochodowych. Jeżeli w strefie zabudowanej następuje podwyższenie prędkości ponad 50 km/h dla pojazdów samochodowych o DMC 3,5t (znak B-33) to nie dotyczy to tramwaju. Tramwaje mają swoje dedykowane znaki dotyczące prędkosci i stosuje się je wtedy, gdy ograniczenie prędkości nie dotyczy innych użytkowników ruchu. Jeżeli w strefie zabudowanej tramwaj ma się poruszać z prędkością powyżej 50 km/h to musi mieć na trasie zamontowany stosowny znak BT-1.


Znaki zakazu przekraczania prędkości: B33 i BT1 (tramwajowy)

   
Znaki BT1 dla tramwajów na słupach trakcyjnych

Art. 24.
4. Pojazd szynowy może być wyprzedzany tylko z prawej strony, chyba że położenie torów uniemożliwia takie wyprzedzanie lub wyprzedzanie odbywa się na jezdni jednokierunkowej.

Niebezpieczne zdarzenie z udziałem rowerzysty przy wyprzedzaniu tramwaju z lewej strony

Art. 25.
1. Kierujący pojazdem, zbliżając się do skrzyżowania, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa pojazdowi nadjeżdżającemu z prawej strony, a jeżeli skręca w lewo – także jadącemu z kierunku przeciwnego na wprost lub skręcającemu w prawo.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do pojazdu szynowego, który ma pierwszeństwo w stosunku do innych pojazdów, bez względu na to, z której strony nadjeżdża.
3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się również w razie przecinania się kierunków ruchu poza skrzyżowaniem.

Wybrane sytuacje ruchowe


Art. 26.
1. Kierujący pojazdem, zbliżając się do przejścia dla pieszych, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność, zmniejszyć prędkość tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszego znajdującego się na tym przejściu albo na nie wchodzącego i ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na tym przejściu albo wchodzącemu na to przejście, z zastrzeżeniem ust. 1a.
1a. Kierujący tramwajem, zbliżając się do przejścia dla pieszych, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność, zmniejszyć prędkość tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszego znajdującego się na tym przejściu i ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na tym przejściu.
6. Kierujący pojazdem jest obowiązany zachować szczególną ostrożność przy przejeżdżaniu obok oznaczonego przystanku tramwajowego nieznajdującego się przy chodniku. Jeżeli przystanek nie jest wyposażony w wysepkę dla pasażerów, a na przystanek wjeżdża tramwaj lub stoi na nim, kierujący jest  obowiązany zatrzymać pojazd w takim miejscu i na taki czas, aby zapewnić pieszemu swobodne dojście do tramwaju lub na chodnik. Przepisy te stosuje się odpowiednio przy ruchu innych pojazdów komunikacji publicznej.


Tramwaj na przystanku


Art. 49.
1. Zabrania się zatrzymania pojazdu:
1) na przejeździe kolejowym, na przejeździe tramwajowym, na skrzyżowaniu oraz w odległości mniejszej niż 10 m od przejazdu lub skrzyżowania.


Art. 52.
1. Kierujący pojazdem silnikowym lub szynowym, w warunkach niedostatecznej widoczności, podczas zatrzymania niewynikającego z warunków ruchu lub przepisów ruchu drogowego oraz podczas postoju, jest obowiązany używać świateł pozycyjnych przednich i tylnych lub świateł postojowych. W pojeździe  niezłączonym z przyczepą oraz w zespole pojazdów o długości nieprzekraczającej 6 m dopuszcza się włączenie świateł postojowych jedynie od strony środka jezdni.
2. Podczas zatrzymania lub postoju, w miejscu oświetlonym w stopniu zapewniającym widoczność pojazdu lub znajdującym się poza jezdnią i poboczem, wszystkie światła pojazdu mogą być wyłączone. Przepis ten nie dotyczy pojazdu szynowego oraz pojazdu, na którym znajduje się urządzenie lub ładunek, wystające poza pojazd i wymagające oznaczenia odrębnymi światłami.


Art. 66.
1d. Pojazd silnikowy i pojazd szynowy może być wyposażony w blokadę alkoholową montowaną przez producenta urządzenia lub jego upoważnionego przedstawiciela.


Szczegółowe informacje o sygnalizacji i znakach tramwajowych można znaleźć - tutaj.


Według przepisów niezależnych od powyższej ustawy (regulacje wewnętrzne przewoźników), w wielu miastach obowiązuje również zakaz mijania się tramwajów na zwrotnicach rozjazdowych. Tramwaj, który ma przed sobą zwrotnicę rozjazdową, mimo że jest ustawiona na wprost ma obowiązek zatrzymać się i poczekać, aż przejedzie tramwaj jadący z przeciwka. Niedostosowanie się do tego przepisu traktowane jest jako wprowadzenie zagrożenia w ruchu. Przepis ten wprowadzono z przyczyn bezpieczeństwa na wypadek, gdyby na zwrotnicy rozjazdowej doszło do wykolejenia pojazdu i skierowania go na tramwaj jadący z przeciwnego kierunku. We Wrocławiu przepis ten ma odstępstwo, że tramwaje mogą mijać się w takiej sytuacji, ale tylko na skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną i pod warunkiem zachowania ostrożności i prędkości przejazdu nieprzekraczającej 10 km/h.

 
Schemat mijania się tramwajów gdy na skrzyżowaniu jest zwrotnica rozjazdowa



Mijanie się na zwrotnicy rozjazdowej



Autor strony po dojechaniu tramwajem 126N do źle zaparkowanego samochodu - brak przejazdu